boek dr.Jan Vaes : Graven naar…”LOON…naar werken”

BOEK DR.JAN VAES : GRAVEN NAAR….”LOON…NAAR WERKEN”!
Uitgerekend in de hoofdplaats van het Oude Land van Loon, Borgloon, werd een ronduit
prachtig boek voorgesteld ‘De graven van Loon * Loons, Luiks, Limburgs’ van dr. Jan Vaes
uit Bree. De graven van Loon hoorden bij het Duitse Rijk en toch zijn de Limbugers ook
‘Belgisch’. Zo stroomt door de aderen van koning Filip manifest Loons bloed. Voor koning
Willem-Alexander van Nederland geldt hetzelfde. De boekvoorstelling voltrok zich in het stadhuis, terplaatse Grevenhuis genaamd in 11de eeeuwse Rijn-Westfaalse stijl.
***
Met de komst van de Franse Revolutie in 1795 houdt het Ancien Régime ook hier op te bestaan. Waarlijk alle feodale en kerkelijke gebieden werden toen opgeheven. Na het
Waterloo van Napoleon werden we samengevoegd met de Nederlanders.
Limbourg
De naam Limburg is eigenlijk een uitschuiver van jewelste : het ‘uithangbord’/label is er nogal
slordig tegenaan geflanst. Koning Willem I van Nassau vond het nodig om de beide Limburgen graag zo te benoemen. Zo kon hij zich de prestieuze titel ‘Hertog van Limburg’
toekennen. Dat oude hertogdom Limbourg ten oosten van Luik werd immers in 1288 al geannexeerd door het hertogdom Brabant. Zo geraakte die naam ‘verdwaald’. Het
wapenschild van Limbourg, een rode leeuw op een wit veld is dan eht Loonse, zeg maar het
Limburgse geworden. Afgezien van Luik is de Limburgse geschiedenis totaal anders dan die
van alle andere Belgische provincies.
1000 jaar
Onder Karel de Grote rond 800 ontstaan een aantal graafschappen en gouwen.
De Noormannen verstoren tussendoor de organisatie maar raken dan toch gesetteld in…
Normandië. Rond de jaren 1000 zie je dan plots een heel aantal nieuwe graafschappen opduiken, waaronder ook dus het graafschap Loon. De graven van Loon hadden twee Leenheren.
Ze waren onderhorig aan de Duitse keizer en vazal van de prins-bisschop van Luik, die
op zijn beurt nogmaals leenman was van de Duitse keizer. Hun eerste burcht stond op wat
nù de toeristische burchtheuvel in Borgloon is. Vermeld graafschap wordt actueel op
1000 jaar gedateerd en in 2018 volgt er een grote tentoonstelling. Vrouwen en grijsaards
konden indertijd niet in het harnas worden geheven en dus bleef de de prins-bisschop
van Luik de titel voeren tot in 1795.
Zappende lappendeken
In heel die periode kon ‘Loon’ slechts kortstondig bij Bourgondië horen, namelijk van 1468 tot 1477.
Karel de Stoute sneuvelt dan plots in Nancy en een 15-jarig meisje volgt hem op. Ze slaat de
Habsburger Maximiliaan van Oostenrijk aan de haak die later Duitse keizer zal worden.
Het prinsbisdom Luik met inbegrip van Loon zou op die manier tot de Niederrheinische
Westfälische Kreiz behoren…van weeral het…Duitse Rijk.
Die ontwikkelingen maken dat Limburg een aparte geschiedenis heeft doorgemaakt.
Het heeft zijn weerslag gehad op de economische positie, cultureel, het onderwijs, de gezondheidszorg… tot laat in de 20e eeuw, dan nog georiënteerd op Luik. Slechts twee
steden, Maaseik en Stokkem raakten de Maas en Limburg evolueert actueel steeds
meer een stadsnucleool met veel platteland.
Sint-Truiden en Tongeren hadden afwijkend altijd het ’statuut’ van …’Luikse stad’.
Loonlui en ook Luikenaars zwierven veelal uit in de Middeleeuwen, zo blijkt uit DNA-
onderzoek. Je vind ze terug bij de Verenigde Oostindische Compagnie als matrozen.
Anecdotisch interessant is dat het graafschap Rieneck werd toegevoegd. Er staat
daar een schitterende burcht in het noorden van Beieren met dezelfde kleuren als Loon.
Het naburige Spessartwoud is een van de grootste wouden van Europa. De daar gewonnen
boomstammen werden gebruikt om Amsterdam op palen te bouwen. In die Duitste tak
wordt nog altijd Agnes van Loon genoemd als de Moeder van Beieren. Dan komen
we uit bij koningin Elisabeth, de vrouw van Albert I en overgrootmoeder van onze huidige
koning.
Loons masterplan?
Een trotse ‘draagmoeder’-Davidsfondsuitgever van het boek ‘De graven van Loon’ opperde
dat geschiedenis vernieuwend hoort te zijn en kort populair bij de mensen gebracht!
Hoe dan ook is aan die ‘Limburgse regio’ een roerige geschiedenis vooraf gegaan. In 1366,
nà de Loonse successieoorlog werd het graafschap Loon een onderdeel van het Prinsbisdom
Luik. Het bedoelde gebied kwam geografisch, territoriaal…ongeveer overeen met de
huidige provincie Limburg. De wapenschilden van àlle Loonse steden dragen trouwens
op het ‘rechter’ gedeelte de kleuren in zich. Er is de diergekeelde bloedkleur en de goudbalken mogen heraldisch als…’rood’ worden bestempeld. ‘Lekker misleidend’ dus voor
studenten geschiedenis en toeristische gidsen in opleiding.
Hoe dan ook, ‘De Graven van Loon’ is een soapachtig opgebouwd, luxueus standaardwerk, wetenschappelijk en toch toegankelijk, mooi onderwijskundig verteld. Het bulkt van
de afbeeldingen, kaarten, familiestambomen, …Europese en zelfs monidale primeurs aan geschiedkundige uitleg.
Mocht je nog eens op een treinperron staan…spoor dan in gedachten naar een Loonse
stad met… perron!? (fch)

INFO : * +32 016/31 06 00
redactie frank.craemers@skynet.be, * 0474/98 37 91