Bekijk Haspengouw…in de achteruitkijkspiegel én actualiteit!

Bekijk Haspengouw… in de achteruitkijkspiegel én /de/ actualiteit

Dat had de titel kunnen zijn van het orgelpuntboek van de geografische Pierre Diriken uit Kortessem.
Een ‘uitgelezen’ geestknedend kerstcadeau of relatiegeschenk zo blijkt!

Over zijn geboortestreek Haspengouw publiceerde hij binnen zijn uitgeverij Georeto een
vijfdelige reeks monografieën met als insteek erfgoed, het landschap, de kastelen en de kerken.
Het nieuwboek is uitgegroeid tot een onderhoudend kijk- en leesboek met respect voor de algemene, historische tijdslijn.
De actualiteit werd verrijkt met persknipsels terzake over de onderscheiden gemeenten, zeg maar
ruwweg beneden de Demerrivier.

Op de rechter bladzijde zie je telkens een foto die toepspitst is naar het hedendaagse of
herinnert aan een periode uit het verre verleden met bijzondere liefde voor het Haspengouws erfgoed.

De tegenoverliggende bladzijde biedt de bondige beschrijving en situering.
En daarbij hoort, zelfs om te fietsen uiteraard een Geotip.
Het betekent een uitnodiging, suggestie of hint naar het ‘verleden van Haspengouw’ om vandaag te beleven.
Evenzeer is de publicatie vervuld om ‘erfgoed’ aktief te herbeleven, bijvoorbeeld bij de watermolens,
inzake de stro(o)perij… Zie het als een toeristisch, cultureel doe-boek!
Het werd samen met echtgenote-onderwijskracht Marleen Logie volgens een vlekkeloze zorgzaamheid
en precisie samengesteld met veel fruitige en kleurrijke zichten. En er is veel h(artjes-) en wateraandacht!
Generatiewissels
Diepgravend en ploegend kom je tot wel merkwaardige inzichten.

Lees dat de Franse Revolutie (1794) en de Industriële Omwenteling (midden 19de eeuw) de meest sterke kantelmomenten
zijn geweest. Het huidige landschappelijke uitzicht van Haspengouw werd er tot en met door bepaald.
Die periode is voor Haspengouw gelijk voor àlle geografische streken, al evenzeer voor het Waasland, Zeeland… zeer
imagobepalend geweest.
Vochtig- en Droog-Haspengouw zijn door beken, hellingen en erosie versneden geraakt.
In de bestaande weilanden werden op grote schaal hoogstammige fruitbomen geplant : appelen, peren, pruimen,
kersen…In functie van de ‘terroir’ hadden vele dorpen een eigen varant : de Vliermaalse pruim, de Wimmertingse kers.
De veeboer cumuleerde progressief tot fruitboer. Tegenwoordig noemen ze dat diversificatie.

Creaties gaven vroeger aanleiding tot het het bereiden van vruchtenbier o.a. ‘Morelle-‘ door het toevoegen van krieken.
Dorpsbrouwerijen waren er in elk dorp en de brouwerij van Alken blijft een vaste, zelfs internationale monumentale waarde…
Hasselt is de stad van de jenever en daar kon je ook met graan naar toe;
de Haspengouwse (zand)leembodems waren daar immers uitermate voor geschikt.

Actueel zie je veel heroplevingen van streekbieren, zoals te Wilderen, bloesembier van Kerkom, de Toëtelaer,…én de
bijzondere geboorte van het Cortus’bier in een winter- en een zomerversie. In de lente van 2018 volgt nog nog een
‘pienter, pittig blondje’ dankzij Toerisme Kortessem omwalst door de Confrerie van het Kortessems Fruyt en haar Gastronomie.

Bloesemtoerisme biedt actueel een economische meerwaarde en is een succesverhaal van de jongste jaren voor B&B’s,
hoevetoerisme, Hercker- en andere brasserieën met vele culinaire hoogstandjes.
Tongeren werd één groot 3-sterrenrestaurant en er valt kwaliteitswijn te proeven van De Caybergh tot de Muizenberg.
In wel 16 gemeenten worden ‘kruis’gewijze couverts opgetafeld.
Haspengouws labo
Meest opvallend is uiteraard de opkomst van de fruitteelt, eerst artisanaal met hoogstamboom-
gaarden en vanaf 1958 gericht op laagstam- en kleinfruit, al dan niet in vollegrond.
Deze evolutie werd wetenschappelijk en economisch gestuurd.

De jongste twee jaren wordt fors een versnelling hoger gewerkt met SALK-projecten rond innovatie, wijnbouw, diversificatie,
teelt- en rasvariëteiten… in de betekenis van Strategisch Aktieplan Limburg in het Kwadraat en… zelfs 3D!
De acties werkten al evenzeer aanstekelijk naar het Maasland. Ze zijn daar begenadigd met aanspoelklei bovenop
minerale kwartskeien en kiezel.

De actuele knowhow vonkt zelfs aan in de Limburgse Kempen voor blauwbessen en via congressen
wereldwijd, dank aan PCF, het Proefstation voor de Fruitteelt.

De stamfruitboeren mag je zien als ‘kapstokmakers’ waaraan het fruit weelderig evolueert,
de ongewenste tegenslagen vaak ten spijt! Ze bepaalden veelal het landelijke zuiden van de provincie
Limburg. Ze hebben het landschap én al evenzeer de geesten ‘gekneed’ tot wat het nu is.

Precies uitgaande van die ‘ziens’wijze wist Pierre (FOTO) ‘landschap’ en ‘cultuur’ op elkaar te enten.
Inderdaad vernemen we in de aanhef hoe en wanneer de zeeën de ondergrond hebben opgebouwd.
Dan zie je op welke wijze water en wind zorgden voor lokale verschillen inzake ondergrond, bodem
en reliëf tussen ‘noord’ en ‘zuid’ Haspengouw.

De landname, – wie heeft die palen gezet? – 7000 jaren geleden was een belangrijke mijlpaal.
Vanaf dat tijdsgewricht werd de greep en ook de afdruk van de mens op het landschap alsmaar groter.
Ze kwamen om begrijpelijke redenen graag naar…Haspengouw die Kelten, de Romeinen, de Merovingers
en de Karolinters. De graven van Loon wisten een bijzondere inbreng na te laten met versterkte burchten.
Nadien werd dit graafschap een wingewest van het prinsbisdom Luik. De landbouw heeft, door de jachtbossen,
residentiekastelen, volksgeloof…de bevolking altijd doen leven en overleven.
De Romeinen wisten trouwens de graanschuur van ‘Europa’ reeds te vinden.

Nà 1794 werd ‘de geboorte van de Fruitstreek wel héél duidelijk. Dan kwam nog bovenop de fruitverwerking binnen
stroopstokerijen. Er is prachtig ‘eetbaar erfgoed beschikbaar’ en in ‘geotip’ kan je familiaal nieuwjaarsbezoek
nog meetronen naar ‘Lekker Limburgs’plekken en -stekken, magnifieke restaurantjes… In Heers heb je zelfs
uniek voor ons land het Restaurant-Wijndomein Marsnil.

Domino’effect
Na zijn slotwoord brengt de auteur een eigenzinnig, maar evenwichtig portret ‘anno 2017’ van de 16 acteurs die
Haspengouw tot een soort symphonie’orkest kunnen maken : Alken, Bilzen, Borgloon, Diepenbeek, Gingelom,
Hasselt, Heers, Herk-de-Stad, Herstappe, Hoeselt, Kortessem, Nieuwerkerken, Riemst, Sint-Truiden, Tongeren en Wellen.
Een ‘Kijk op het verleden van Haspengouw’!

En waarom dacht je dat in Haspengouw zo’n monumentale abdij- en kloosterhoeven opgetrokken werden
én…riante vierkantshoeven? Herinner je daarbij de uitspraak van de ‘Stokkemse Sleyp’ dat we in Limburg
in volle manden met 3 soorten stijverikken te maken hebben?

Diriken schudde Haspengouw al helemaal uit zijn mouw! …voor 19, 50 euro?

INFO : www.geogidsen.be * 011/37 52 54 * info@geogidsen.be,

Frank Craemers
www.bvlj.be
0474/98 37 91